Mồng (mào) của gà được định nghĩa là phần thịt nhô lên trên đầu gà, con trống có mồng lớn hơn nhiều so với con mái. Hiệp hội gia cầm Mỹ (APA) công nhận 9 loại mồng khác nhau bao gồm: mồng lá (single comb), mồng chà (rose comb), mồng dâu (pea comb), mồng trích (cushion comb), mồng dâu tây (strawberry comb), mồng quả óc chó (walnut comb), mồng Silkie, mồng chữ V hay còn gọi là mồng chạc (V-shape comb), mồng vua (buttercup). Đối với mỗi kiểu mồng, chúng còn có nhiều biến thể khác nhau ví dụ như mồng dâu cao, dâu ngã, dâu xoắn, dâu lỗ… Thực tế ở Việt Nam, chúng ta gộp chung 3 kiểu mồng: cushion comb, strawberry comb và walnut comb thành tên gọi chung là mồng trích. Xét về khía cạnh di truyền thì chúng cùng loại với nhau, đều là sự kết hợp của mồng chà và mồng dâu, tuy nhiên do mồng chà và mồng dâu cũng có nhiều biến thể khác nhau nên chúng sẽ sinh ra những kiểu mồng trích khác nhau.
Vậy có khi nào chúng ta tự hỏi: “tại sao con gà lại có mồng?”. Có hai lý do chính. Đầu tiên nó là bộ “tản nhiệt” cho gà vì chúng không có cơ chế đổ mồ hôi để làm mát cơ thể. Thay vào đó, chúng làm mát bằng cách cho máu nóng chảy qua mồng và tích gà. Khi máu nóng lưu thông qua hệ thống mạch máu và mao mạch dày đặc của mồng và tích, nó được làm mát và quay trở lại cơ thể. Do đó, nhiệt độ của gà sẽ được giảm xuống trong thời tiết nóng nực. Còn chức năng thứ hai của mồng gà là để giúp nó thu hút bạn tình. Con gà có thể nhận biết được màu sắc và nó bị thu hút bởi màu đỏ. Mồng lớn và có màu đỏ tươi là một dấu hiệu tốt của sức khỏe và sinh lực. Thông thường, trong một đàn gà con nào có kích thước và mồng lớn nhất sẽ trở thành những con trống và mái đầu đàn. Gà trống đầu đàn có thể giao phối với tất cả các con gà mái trong đàn, để đảm bảo rằng, các gen khỏe mạnh được truyền lại cho thế hệ kế tiếp. Các nhà khoa học đã tìm ra mối tương quan giữa kích thước và màu sắc của mồng với nồng độ hocmon testosterone của gà. Trong một đàn gà những con mái đầu đàn thường là những con hung hăng nhất, có mồng phát triển to hơn, đỏ hơn những con mái khác và thậm chí nó còn có thể gáy.
Mồng còn là đặc điểm để giúp phân biệt các giống gà khác nhau. Ví dụ, mồng chà (rose comb) là đặc trưng của giống gà Rosecomb, mồng lá (single comb) của giống gà Phoenix hoặc Chabo, mồng dâu (pea comb) của giống gà Sumatra… Ngoài ra, màu sắc của mồng thay đổi từ màu đỏ tươi sang màu tím (gà sumatra), đặc điểm này phụ thuộc vào giống gà.
Đối với gà mồng lá ở xứ lạnh chúng còn gặp một vấn đề nghiêm trong thời tiết giá lạnh, đó là các chóp sẽ bị đông cứng và rụng khỏi mồng. Vấn đề này tuy không ảnh hưởng đến sức khỏe của gà nhưng nó làm mất đi vẻ đẹp của con gà. Những người chơi gà bảo vệ mồng gà bằng cách bôi dầu nhớt lên mồng khi thời tiết giá lạnh. Dầu nhớt giúp giữ nhiệt cho mồng và bảo vệ mồng không bị đông cứng. Đối với
anh em chơi gà ở Việt Nam thì chúng ta khỏi lo vấn đề này bởi vì chúng ta ở vùng nhiệt đới và cho dù mùa đông ở miền Bắc có lạnh cỡ nào đi nữa thì cũng chưa đủ ảnh hưởng đến mồng gà.
Những con trống của một số giống của gà như Old English bantam, và gà đá Mỹ,… đều bị cắt mồng trước khi đem triển lãm. Đây là những giống gà mồng lá. Cắt mồng bao gồm việc loại bỏ tất cả những bộ phận gắn với đầu như mồng, tích và dái tai. Việc cắt mồng gà cũng giống như việc cắt đuôi chó vậy. Thủ tục cắt mồng được tiến hành khi gà được 6 tháng tuổi và mồng khi bị cắt sẽ không có khả năng mọc lại. Còn ở Việt Nam, chúng ta không có thủ tục cắt mồng giống như nước ngoài do điều kiện thời tiết và quan niệm thẩm mỹ, những con gà bị cắt mồng sẽ bị trừ điểm thậm chí bị loại ở các cuộc thi gà kiểng. Gà ở Việt Nam thường chỉ bị cắt mồng khi nó bị ngã hoặc do mồng bị lỗi làm hỏng dáng gà. Người chơi gà ở Việt Nam còn có khả năng phẫu thuật những kiểu mồng xấu, bị lỗi để nó trở nên đẹp và gọn gàng hờn (ví dụ từ mồng dâu ngã phẫu thuật thành mồng trích nhỏ gọn).
Từ xa xưa con người đã biết sử dụng mồng gà như là một vị thuốc. Hiện nay, Cục Quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ ([FDA) đã cho phép sản xuất thuốc để điều trị các nếp nhăn trên khuôn mặt và các nếp gấp trên da. Thuốc này được chiết xuất từ mồng của những giống gà đặc biệt.
Mồng cũng là thước đo sức khỏe của con gà. Nếu mồng sậm màu hơn bình thường, đó là dấu hiệu của bệnh tật. Một chiếc mồng đỏ tươi trên đầu một cô nàng mái tơ chính là dấu hiệu cho biết nó đã sẵn sàng cho chu kỳ đẻ trứng đầu tiên.
Bây giờ chúng ta sẽ đi vào chi tiết 9 kiểu mồng đã được hiệp hội gia cầm Mỹ (APA) công nhận và một kiểu mồng rất hiếm gặp của một giống gà Tây Ban Nha.
